Güveni kötüye kullanma suçu

Abstract

Güveni kötüye kullanma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 155. maddesinde düzenlenir. Bu suç, belirli bir amaçla bir malın zilyetliğinin belirli bir hukuki ilişki çerçevesinde başka bir kişiye devredilmesinden sonra, malın zilyetliğini devralan kişi tarafından bu amaç dışında kendisinin veya başkasının yararına olarak, mal üzerinde tasarrufta bulunulması veya bu tevdi olgusunun inkar edilmesi şeklinde tanımlanabilir. Roma hukuku döneminde de var olan ancak, müstakil bir suç olarak düzenlenmeyen güveni kötüye kullanma suçu, hırsızlık fiillerinin içinde yer almaktaydı. İslam hukuku döneminde tazir suçları arasında yer alan güveni kötüye kullanma suçu, bu dönemde müstakil bir suç olarak düzenlenmiştir. Temel ilkelerinden birisi de emanete riayet etmek olan İslam Hukukunda, emanet alınan bir eşyanın güvenliğinden, değerinin kaybolmamasından eşyaya bir zarar gelmemesinden emanet alan kişi sorumludur. Osmanlı Devleti döneminde 1858 tarihli Ceza Kanunname-İ Humayunu çıkarılmış, bu kanunun ikinci babının dokuzuncu faslında güveni kötüye kullanma suçu, "emniyetin suistimali" başlığı altında düzenleme alanı bulmuştur. Türkiye cumhuriyeti döneminde ilk olarak 765 sayılı Türk Ceza Kanunu Döneminde emniyeti suistimal başlığı altında düzenlenerek uygulanmış, halen de 5237 sayılı TCK'nın 155. maddesinde düzenleme alanı bularak uygulanmaktadır. Farklı ülkelerin hukuk düzenlerinde de güveni kötüye kullanma suçuna ilişkin düzenlemeler mevcuttur. Güveni kötüye kullanma suçunda korunan değer kişinin mülkiyet hakkı ve kişiler arasındaki güven duygusudur. Güveni kötüye kullanma suçunun faili, suça konu mal üzerinde lehine zilyetlik devredilen ve bu devir amacına aykırı tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi suçun failidir. Güveni kötüye kullanma suçu malı belirli şekilde kullanmakla yükümlü olan kişilerce işlenebileceğinden, bu suç özgü suç kabul edilir. Bu suçun faili herkes olamaz. Güveni kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için; faile bir malın zilyetliğinin belirli bir hukuki ilişki çerçevesinde devredilmesi, failin kendisine zilyetliği devredilen mal üzerinde veriliş amacının dışında tasarrufta bulunması ya da devir olgusunu inkar etmesi gerekir. Güveni kötüye kullanma suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Bu suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir. TCK 155/2. maddesi uyarınca; suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet ilişkisinin ya da hangi nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında işlenmesi halinde nitelikli güveni kötüye kullanma suçu oluşur. Daha fazla cezaya hükmolunur. Güveni kötüye kullanma suçunun; hırsızlık, dolandırıcılık, zimmet, bankacılık zimmeti, mala zarar verme ve muhafaza görevini kötüye kullanma suçlarıyla benzer yanları olduğu gibi bu suçlardan ayrılan yönleri de vardır. 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu ve 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda güveni kötüye kullanmaya ilişkin özel düzenlemeler mevcuttur. Güveni kötüye kullanma suçuna teşebbüs, iştirak mümkündür. Güveni kötüye kullanma suçunda içtima ve zincirleme suç hükümlerinin uygulanması gündeme gelebilir. Güveni kötüye kullanma suçunda şahsi cezasızlık sebepleri, cezayı hafifletici şahsi sebepler ve etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkündür. Güveni kötüye kullanma suçunun basit halinin soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı iken, nitelikli halinin soruşturulması ve kovuşturulması re'sen yapılır. Güveni kötüye kullanma suçunda yaptırım olarak hapis cezası ve yanında adli para cezası öngörülmüştür. 155/1. madde kapsamında kalan basit güveni kötüye kullanma suçu için öngörülen ceza; altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezasıdır. 155/2. madde kapsamında kalan nitelikli güveni kötüye kullanma suçu için öngörülen ceza ise; bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adlî para cezasıdır.

Criminal breach of trust is defined under section 155 of the Turkish Penal Code Law no.5237. Pursuant to section the crime is ,when a person is given the possession of property and dishonestly misappropriates or converts to his own or another one's use and for own benefit to have dispose of property or deny the deposit fact. It exists during Roman Law Period too, but because of not being an individual crime, it was defined as one of robbery acts. During İslamic Law Period this crime has been issued as an individual crime as it was a ta'zir crime. As observance of trust is one of basic principles of İslamic Law, the entrusted person is responsible of safety of custodity and not to be damaged During Ottoman Empire period a law named "Ceza Kanunname-i Hümayunu" was made at 1858. According to 2. part 9. chapter of that law, the crime has been defined as a breach of confidence.. For Republic of Turkey it has been enforced as breach of confidence up to Turkish Penal Code Law no.765 and now it is still being enforced in same way up to section 155 of the Turkish Penal Code Law no.5237. There are rules about the criminal breach of confidence among the laws systems of different countries. Pursuant to this crime, the maintained worths are property rights of the person and the feeling of trust between sides. When a person is entrusted with property and dishonestly misappropriates or dishonestly uses that property in a way out of usage and denies the transfer fact , this person is offender. Since this crime can be commited by someone who has dominion over property, it is accepted as an individual crime.The offender can't be everyone. For occurrence of the crime, there must be a transfer of the posession of property to the offender and offender must use that property in a way in violation of the law or deny the transfer fact. The criminal breach of confidence can be commited intentionally but not as a negligent crime. Pursuant to article 155/2 whatever the reason is, occupation and art, trade and employment relations or anything else, if the crime is commited against the properties which have been handed over and delivered up to the rights of management of other's properties, this causes to be a indictable offence. It gets ruled to more punishments. It has both similar and different sides with crimes such as robbery, fraud, embezzlement, the banking charges, damage the property, misfeasance of protection crimes. There are specific regulations about this crime in Military Penal Code Law no.1632 and Capital Market Law no. 6362. It is possible to attempt or abet to commit this crime.The implementations of provisions of conseil and successive crimes can come up. For this crime provisions of personal impunity, extenuating circumstances or effective renorse can be implemented. Indictable offences can be investigated and prosecuted ex officio while summary offences prosecuted on complaints for this crime. The punishment of summary offence which is issued under section 155/1, of is imprisonment extend 6 months to 2 years and judicial fine.The punishment of indictable offence which is issued under section 155/2 is imprisonment extend 1 year to 7 years and judicial fine extend to 3 thousands days. Key words: Criminal breach of trust, Turkish Penal Code Law, crime, possessory, goods, perpetrator, complaint, imprisonment, judicial fine