Configuration of alternative spaces through performative and nomadic acts in Doris Lessing's short fiction

Abstract

Doris Lesing farklı konuları deneysel yazı biçimleriyle ele alarak kendini sürekli keşfeden ve geliştiren çok yönlü bir yirminci yüzyıl yazarıdır. Eserlerindeki içerik ve biçim zenginliği aynı zamanda yaşadığı mekanlara nasıl değer verdiğini de gösterir. Yazarın çoğu roman ve öykülerinin Afrika ve İngiltere'de geçiyor olması yazarın hem bir çocuk hem de bir yetişkin olarak bu iki ülkedeki deneyimleriyle yakından ilgilidir. Lessing, Afrika kıtasında bulunan vahşi doğa, ekilen sömürge toprakları ve çiftlik evleri ile Avrupa şehirlerindeki geçici mekanlarda geçen öykülerinde sömürgecilik, ırkçılık, ulusallık, sınıf ve cinsiyet konularını tartışır. Bu açıdan yaklaşıldığında, öykü kitaplarının – Burası Yaşlı Şefin Ülkesiydi, The Sun Between Their Feet (Ayaklarının Arasındaki Güneş), On Dokuz Numaralı Oda, Jack Orkney'nin Günaha Çağrılışı ve Londra Gözlemleri: Öyküler ve Taslaklar – mekan ve cinsiyet ilişkisi çerçevesinde incelenmesinin mümkün olduğu görülmektedir. Bu tez her iki cinsiyetin, özellikle de kadın kahramanların, performatif ve göçebe eylemler yoluyla, özel ve kamu alanları ve geçici yerleri nasıl sınırları olan kısıtlayıcı mekan anlayışından alternatif mekanlara dönüştürdüklerini, Henri Lefebvre ve Edward Soja'nın mekan, Judith Butler'ın performatif cinsiyet ve Rosi Braidotti'nin göçebe kimlik kuramları kapsamında tartışmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, her bölümde ele alınan kitaptaki öyküler mekan açısından sınıflandırıldıktan sonra aynı kitaptan bir öykü seçilerek ayrıntılı olarak incelenecektir. Analiz için seçilen öykülerdeki farklı mekanlar sadece günlük aktivitelerin gerçekleştirildiği yerlerin fiziksel özellikleriyle birlikte insanların davranışlarını ve sosyal ilişkilerini şekillendiren toplumsal norm ve değerleri yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda bu mekanların nasıl yeni biçimlerde yaratılabileceğini gösterir. Bununla beraber, bu tez ev kavramının öyküden öyküye nasıl aşamalı bir şekilde değiştiğini tartışacaktır. Afrika öykülerinden "The De Wets Come to Kloof Grange" başlıklı öykü, aileye ait özel bir evin İngiltere'deki gibi yapılandırılmasını gösterirken, "Getting off the Altitude" böyle bir evin çocuklar, ergenler ve yetişkinler için nasıl sosyal bir mekana dönüştüğünü sergiler. İngiltere'de geçen öyküler ise ev anlayışının kapalı ve özel mekandan açık mekanlara doğru evrildiğini inceleyecektir. "A Woman on a Roof" başlıklı öykü bir kadının apartman çatısını evi gibi kullanarak kişiselleştirdiğini anlatırken, "An Old Woman and Her Cat" ev kavramının aidiyet duygusundan arındırılıp geçici bir barınma mekanına dönüştürüldüğünü sergiler. "Storms" adlı öykü ise taksi ve şehir gibi geçici mekanlarla insanlar arasındaki ilişkiyi ön plana çıkarır.

Doris Lessing is a protean author of the twentieth century due to her experimental writing style and a diversity of issues, ranging from race and ethnicity to class and gender. The richness in the material and form of her writing can also be traced in how she values spaces in her fiction set in Africa and England: wild nature, cultivated settler lands and homesteads in the African continent as well as a variety of closed, open and transitory spaces in the city, gain importance with respect to human intervention. Her two collections of African stories – This Was the Old Chief's Country and The Sun Between Their Feet; two collections of stories set in Europe and England – To Room Nineteen: Collected Stories and The Temptation of Jack Orkney: Collected Stories; and finally, one collection of stories and sketches London Observed lend themselves to an analysis based on the relationship between space and gender. Within the framework of recent theories of space by Henri Lefebvre and Edward Soja, which are related to Judith Butler's and Rosi Braidotti's theories on performativity and nomadism, this dissertation discusses to what extent both genders, particularly women, help to constitute an alternative mode of thinking about private/closed, public/open and transitory spaces, and transform them into lived/social ones based on experience, appropriation and movement. For this purpose, in each chapter the stories in each collection are classified in terms of space and one narrative from that collection is analysed in detail. The variety of spaces in the stories – from the smallest unit to the largest scale – chosen for textual analyses mark at not only the physical parameters of space where everyday activities take place as well as the thoughts regarding social codes and norms that shape human behaviours and social relations, but also the possibilities of configuring these spaces in new ways through the characters' performative and nomadic acts. In addition, this dissertation also discusses the gradual change in the concept of home from one story to another. "The De Wets Come to Kloof Grange" depicts the appropriation of the private house of a family as a home-country-like space and its transformation into a social space for all inhabitants such as the children, the adolescents and the adults in "Getting off the Altitude". The stories set in England demonstrate how the meaning of home changes from a semi-open space in "A Woman on a Roof" to temporary spaces in "An Old Woman and Her Cat". Finally, transitory spaces like a taxi and a city are discussed in "Storms" from London Observed. Through these discussions space is revealed to be a fluid entity changing with social intervention.