Anayasa mahkemesine bireysel başvuru yolunda adil yargılanma hakkı

Abstract

Adil yargılanma hakkı, hukuk düzeninin sağlanabilmesi açısından bireylerin haklarını korumayı amaçlayan en temel unsurlardan biridir. Demokratik hayatın bir gereği olarak bireysel hakların tesisi, uyuşmazlığın yargı eliyle çözümlenmesi ile sağlanmaktadır. Anayasayla teminat altına alınmış temel haklardan olan adil yargılanma hakkı kapsamında, bireylerin haklarının teminat altına alınması, ulusal ve uluslararası düzenlemeler ışığında günümüzdeki halini almıştır. Türk iç hukuk düzenlemelerinde, adil yargılanma hakkı konusunda genel olarak AİHS ve Anayasa'nın ortaya koymuş olduğu standartlara uyum konusunda özen gösterilmiştir. Anayasa Mahkemesi vermiş olduğu kararlarda da aynı hassasiyeti göstermektedir. Ancak esas sorun adil yargılanma hakkı kapsamında bulunan ilkelerin somut olaya uygulanmasında ortaya çıkmaktadır. Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvurularda adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine dair başlıca iddiaları şu şekilde saymak mümkündür. Mahkemeye erişim hakkının engellendiği, gerek medeni hak ve yükümlülükler ile ilgili davalarda, gerekse ceza alanında kendisine yöneltilen suç isnatları konusunda, kanun ile kurulmuş tarafsız ve bağımsız mahkeme tarafından davasının makul sürede, hakkaniyete uygun olarak yürütülmediği, hükmün açık oturumda açıklanmadığı, suçlamalardan önceden bilgilendirilmediği, savunma hakkının tanınmadığı, masumiyet karinesinin ihlal edildiği en yaygın adil yargılanma hakkının ihlalleri kapsamında yer almaktadır. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkının ülkemiz tarafından kabul edilmesi ile birlikte anayasal güvence altına alınmış olan adil yargılanma hakkının tanımlanması ve sınırlandırılmasına ilişkin ilgili kanun ve yönetmeliklerle çeşitli düzenlemeler yapılarak söz konusu ihlal kararlarının çıkmasının engellenmesi amaçlanmıştır.

The Right to a Fair Trial is one of the most fundamental elements which aims to protect the rights of the individual in terms of providing the legal order. The existence of individual rights as a requirement of democratic life is ensured by resolving the disputes by the judiciary. Within the scope of the Fair Trial, which is the one of fundamental rights guaranteed by the Constitution, the securing of the rights of individuals has been achieved through international and local regulations. In Turkish domestic law regulations, care has been taken to comply with the standards of the ECHR and the Constitution in general as regards the Right to a Fair Trial. The Constitutional Court also shows the same sensitivity in its decisions. However, the main problem arises when the principles that are included in the Right to Fair Trial are applied to the concrete case. The main reasons for individual applications to the Constitutional Court regarding violations of the Fair Trial Act can be listed as follows: obstruction of access to the court, the cases which is about both civil and criminal, is not carried out by an impartial and independent court established by law, not being informed in advance of the charges, lack of recognition of the right of defense. In this respect, with the adoption of the right of individual application to the Constitutional Court by our country, it is aimed to prevent the emergence of such violation decisions by regulating relevant laws and regulations about the Right to a Fair Trial.