İhmali suçlar bağlamında hekimin cezai sorumluluğu

Abstract

Bu tez, esas itibariyle, ihmali suçlar bağlamında tabiplerin ceza sorumluluğuna ilişkindir. Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir ve suçta ve cezada kanunilik ilkesine anayasal ve daha geniş biçimde de yasal bir ilke olarak yer verir. Türk ceza hukuku öğretisinde, suçların esas itibariyle icrai olarak işlenebileceği, bazı suçların ise ihmali olarak işlenebileceği eskiden beri ifade edilmektedir. İhmali suçlar da kendi arasında gerçek (saf) ihmali suçlar ve görünüşte (garantörsel) ihmali suçlar olarak ikiye ayrılır. Gerçek ihmali suçlar, Türk ceza hukuku bakımından 5237 sayılı TCK'nın özel hükümler kısmında düzenlenmiştir. Buna karşılık görünüşte ihmali suçlara daha önceki kanunda yer verilmezken yeni TCK'da bunların özel hükümler içerisinde düzenlendiğini görürüz. Görünüşte ihmali suçların kendine özgü bazı yönleri vardır. İhmali davranışın kuramsal olarak açıklanması, teminat yükümlülüğü (garantörlük) kavramının ne olduğunun açıklanması, kaynaklarının ne olduğunun izahı ve ihmali davranışın icrai davranışa denk olması meselesi bunlar arasındadır. Tabiplik ve tababet, tarihin çok eski zamanlarından beri bilinen bir meslek ve uygulama alanıdır. İlerleyen süreç zarfında paternalist tabiplik anlayışı yerini daha eşitlikçi bir ilişkiye bırakmıştır. Kişi özerkliği ve bireyin kendi geleceğini belirleme hakkı kavramlarının yasalarda daha güçlü biçimde vurgulanması bu değişimde rol oynayan mühim faktörlerden biridir. Tıbbi müdahalenin kötü uygulanmasından kaynaklanan zararlı neticeler bakımından sorumluluğun varlığı eski zamanlardan beri söz konusudur. Tabiplerin suç teşkil eden eylemleri gerek Türk Ceza Kanunu gerekse cezai hükümler içeren diğer kanunlar vasıtasıyla tecziye edilebilir. Hukuk kuralları, umumiyetle, kişilere "belirli şekilde davranmama" yükümlülüğü getirir. Bu doğrultuda, "Bir kişiyi öldürmek veya yaralamak", "rızası olmaksızın başka birinin malını almak", "eziyet etmek", "çocuğa cinsel istismarda bulunmak" gibi davranışları yasaklar. Böylesi davranış kurallarına; "yasaklayıcı davranış kuralları" adı verilir. Yasaklayıcı davranış kurallarının ihlal edilmesi durumunda "icrai suçlar" ortaya çıkar. Modern toplumlarda kişilere "belirli şekilde davranma yükümlülüğü" getiren davranış kuralları da vardır ki bunlar "emredici davranış kuralları" olarak adlandırılır. Kişilere "belirli şekilde davranış yükümlülüğü" getiren emredici normların oluşturduğu fiillere ceza hukuku kuramında "ihmali suçlar" denilmektedir. Tez çalışmamızın sınırlarını esas itibariyle tabiplik mesleği dahilinde işlenebilecek belli başlı gerçek ve ihmali suçlar oluşturmaktadır. İlkin ihmali suçlar kuramsal yönleriyle geniş biçimde ele alınmış, tıbbi müdahalenin hukuka uygunluğu koşulları, ülkemizde tababet alanını düzenleyen başlıca mevzuat, savunmacı tıp uygulamaları üzerinde geniş olarak durulmuştur. Tabibin işleyebileceği gerçek ve ihmali suçlar ayrı ayrı başlıklar halinde incelenmiştir. Ötanazi ve bilhassa pasif ötanazi uygulamasının ceza hukuku bakımından yeri, önemi ele alınmış, ihmali suçlar bakımından konu ayrıntılı şekilde değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tabip, Ceza hukuku, Sorumluluk, İhmali suç, Savunmacı tıp, Ötanazi

This thesis is mainly about the criminal liability of doctors in the context of negligent crimes. The Republic of Turkey is a state of law and includes the principle of legality in crime and punishment as a constitutional and broader legal principle. In Turkish criminal law doctrine, it has been stated for a long time that crimes can be committed mainly as execution, and some crimes can be committed as negligence. Negligence crimes are also divided into two as actual (pure) negligence crimes and apparent (guarantorial) negligence crimes. Actual negligent offenses are regulated in the special provisions of the Turkish Penal Code No. 5237. On the other hand, while apparently negligent crimes were not included in the previous law, we see that they are regulated within special provisions in the new TPC. Ostensibly negligent crimes have some peculiarities. These include the theoretical explanation of negligent behavior, the explanation of what the concept of collateral liability (guarantorship) is, the explanation of what its sources are, and the equivalence of negligent behavior with executive behavior. Medicine and medicine are professions and fields of practice known since ancient times. In the course of time, the paternalist understanding of medicine left its place to a more egalitarian relationship. One of the important factors playing a role in this change is that the concepts of personal autonomy and the right of the individual to determine their own future are emphasized more strongly in the laws. The existence of responsibility for the harmful consequences arising from the malpractice of medical intervention has been in question since ancient times. Criminal actions of doctors can be punished both by the Turkish Penal Code and other laws containing penal provisions. Legal rules generally impose an obligation on individuals not to "behave in a certain way". Accordingly, it prohibits behavior such as "killing or injuring a person", "taking someone else's property without their consent", "torturing", "sexually abusing a child". such rules of conduct; They are called "prohibitive codes of conduct". "Enforcement crimes" occur in case of violation of prohibitive codes of conduct. In modern societies, there are also codes of conduct that impose an "obligation to behave in a certain way", which are called "commanding codes of behavior". Actions formed by imperative norms that impose "obligation to behave in a certain way" are called "crimes of negligence" in criminal law theory. The boundaries of my thesis work mainly consist of certain real and negligent crimes that can be committed within the medical profession. First of all, crimes of negligence have been extensively discussed with their theoretical aspects, the conditions of legality of medical intervention, the main legislation regulating the field of medicine in our country, and defensive medicine practices have been extensively emphasized. Actual and negligent crimes that the physician may commit are examined under separate headings. The place and importance of euthanasia and especially passive euthanasia in terms of criminal law has been discussed and the subject has been evaluated in detail in terms of negligent crimes. Keywords: Doctor, Criminal law, Liability, Negligent crime, Defensive medicine, Euthanasia