Sahte anı literatüründe kullanılan en yaygın paradigmalardan biri DRM paradigmasıdır. Kelime listelerinden oluşan bu paradigma uzun zamandır kullanılsa da duygunun bu paradigmaya dâhil edilmesi daha yakın zamanda olmuştur. Literatürdeki duygusal DRM listelerinin çoğu döngüsel modele göre geliştirilmiş olsa da literatürde farklı duygu teorileri de mevcuttur. Bu teorilerden biri olan ayrık duygular teorisi, her duygunun ortak bazı özellikleri olsa da diğer açılardan birbirlerinden ayrıştıklarını ileri sürmektedir. Bu teori bellek ve sahte anı çalışmalarında çalışılmış olsa da DRM listelerinde kapsamlı bir şekilde çalışılmamıştır. Bu çalışma kapsamında beş ayrık duygu ele alınarak toplamda 25 Türkçe DRM listeleri geliştirilmiştir. Çalışmada ele alınan tiksinti, korku, üzüntü, öfke ve mutluluk duyguları aynı zamanda temel duygular olarak görülmektedir. Çalışmaya 18 – 26 yaş aralığında (M= 21.38, SD= 1.74) 71 üniversite öğrencisi (41K, 30E) katılmıştır. Çalışmada katılımcılara bilgisayar üzerinden seçkisiz olarak seçilmiş, her duygu grubundan üç liste olmak üzere, 15 listeye ait kelimeler gösterilmiş, ara bir görevin ardından tanıma görevi verilmiştir. Tanıma görevi üç farklı türden kelime içermektedir: çalışılan liste kelimelerinin anlamsal olarak çağrıştırdığı kritik çeldiriciler, listede olup daha önce çalışılmış eski kelimeler ve liste kelimelerinden bağımsız yeni kelimeler. Çalışma sonucunda, üzüntü ve öfke içerikli kritik çeldiricilerin tiksinti, korku ve mutluluk içerikli kritik çeldiricilere kıyasla daha fazla sahte anı üretimine sebep olduğu bulunmuştur. Çalışmada tanıma görevi 6'lı güven aralığı kullanılarak yapılmıştır. Bunun sonucunda Sinyal Tespit Kuramı kapsamında duyarlılık ve tepki yanlılığı ile ilişkili analizler de yapılmıştır. Bu analizler isabet (eski kelimeye verilen eski tepkisi) ve yanlış alarm (yeni kelimeye verilen eski tepkisi) oranları hesaplanarak yapılmıştır. Çalışmada yanlış alarmlar hem kritik çeldiricilerden hem de yeni kelimelerden elde edilebildiği için, ikisinin de yanlış alarm olarak ele alındığı analizler yapılmıştır. Kritik çeldiricilerin yanlış alarm olarak ele alındığı analizlerde, duygular arasında duyarlılık ve tepki yanlılığı açısından bir fark çıkmamıştır. Ancak yeni kelimeler yanlış alarm olarak ele alındığında, duygular arası ayrışmalar gözlemlenmiştir. Katılımcıların duyarlılığının korku ve mutluluk koşullarında, diğer duygulara kıyasla daha düşük olduğu bulunmuştur. Tepki yanlılığında ise, katılımcıların mutluluk koşulunda liberal, tiksinti, korku, üzüntü ve öfke koşullarında ise muhafazakâr bir tepki yanlılığı gösterdiği bulunmuştur. Özetle, sonuçlar ayrık duygular arasında gözle görülür farklılıklar olduğunu vurgulamaktadır. Bu çalışma, duygular ve sahte anılar arasındaki karmaşık bağlantının daha derin bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlamakla beraber aynı zamanda DRM paradigması çerçevesinde nasıl etkileşime girdiklerini daha iyi anlamamıza katkıda bulunmaktadır Anahtar Kelimeler: Ayrık duygular, DRM paradigması, Sinyal Tespit Kuramı, Tanıma görevi, Sahte anı.
The DRM paradigm is one of the most commonly used paradigms in false memory literature. This paradigm consists of word lists, and although it has been utilized for a long time, emotion has only recently been integrated into this paradigm. While most of the emotional DRM lists present in the literature have been developed based on the circumplex model, there are different emotion theories. Among these, the discrete emotion theory suggests that despite certain shared characteristics among emotions, they significantly diverge in various other aspects. This particular theory has been studied in both memory and false memory literature, yet a comprehensive examination within the context of the DRM paradigm has been lacking. In the current study, a total of 25 Turkish DRM lists were developed for five discrete emotions: disgust, fear, sadness, anger, and happiness. A total of 71 university students (41F, 30M) aged between 18 and 26 (M= 21.38, SD= 1.74) participated in the study. The participants were exposed to 15 randomly selected lists of words, with three lists from each emotion category, presented on a computer. Following a distractor task, a recognition task was administered. In the recognition task, there were three types of words: critical lures, semantically related to the studied list of words; old words, originating from the studied lists; and new words, unrelated to the studied lists. The results of the study revealed that sadness and anger-related critical lures produced more false memories than disgust, fear, and happiness-related critical lures. The recognition task in the study employed a six-point confidence scale. Therefore, the analyses for sensitivity and response bias were conducted within the scope of Signal Detection Theory. These analyses were conducted on hit rates (old responses given to old words) and false alarm rates (old responses given to new words). Since false alarms could be obtained from both critical lures and new words, the analyses were performed considering both as false alarms. When evaluating critical lures as false alarms, no significant difference in sensitivity and response bias across emotions was found. However, when counting new words as false alarms, there were significant differences across emotions in sensitivity and response bias. Specifically, the participants exhibited lower sensitivity scores for fear and happiness compared to other emotions. In terms of response bias, the participants demonstrated a liberal response bias for happiness, and a conservative response bias for disgust, fear, sadness, and anger. Collectively, the results have emphasized the noticeable disparities existing among discrete emotions. This study has not only provided a deeper understanding of the intricate interconnection between emotions and false memory but also contributed to our enhanced grasp of how they interact within the framework of the DRM paradigm. Keywords: Discrete emotions, DRM paradigm, Signal Detection Theory, Recognition task, False memory
