Abstract:
Kırgızistan, bağımsızlığına kavuştuktan sonra anayasa değişikliği tartışmaları hep
gündemde olmuştur. Anayasa değişiklikleri büyük ölçüde hükümet sisteminin
temel dinamikleriyle doğrudan ilgilidir. Başlangıçta, Başkanlık rejimi niteliği
sergileyen siyasal rejim, günümüzde ‘yarı-başkanlık’ sistemine dönüşmüştür.
Anayasa düzeyindeki reformların pratiğe geçmesiyle ilgili sorunlar geçerliliğini
korumaktadır. Hukuki reformlar, parlamentonun kurumsallaşması bağlamında
kayda değer fiili gelişmelere yol açmıştır. Parlamentonun sürekliliği ilkesi ve
yasama dokunulmazlığı gibi kimi parlamenter kurumlar ve kavramlar, Türkiye
ile büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. Kırgızistan yasama organı (Jogorku
Keneş), yarı-başkanlık görünümündeki anayasal rejim içerisinde önemli bir
konuma sahiptir. Toraga (Meclis Başkanı) da, bütün siyasal sistem ve Meclis
içerisinde en etkili otorite konumundadır. Türkiye’de olduğu gibi yeni Meclis
Başkanı seçilinceye kadar, en yaşlı milletvekili geçici başkanlık yapmaktadır.
Toraga, 2/3 nitelikli çoğunluğun oyuyla düşürülebilmektedir. Ancak Türkiye’de
bu tip bir hukuki mekanizma bulunmamaktadır.
