Mary Shelley lived in an age that witnessed a great paradigmatic change: the shift from the mercantilist to the capitalist world order. In Frankenstein, she unveils the social and psychological impacts of the new system acting on the individual by illustrating the case of Victor Frankenstein, who, by creating a monster for his own social emolument, turns into a symbolic figure standing for Western unethical capitalist mentality. Her target of criticism being capitalism itself, she shows that the system is, in fact, self destructive. While attacking the capitalist system of her age, Mary Shelley reveals that capitalist culture is the greatest of all challenges for man for it forms and deforms the individual. Frankenstein, the culturally formed scientist of the new capitalist age, represents both the social and psychological deformity in the Western paradigm for he creates a destructive “monster,” the pathetic residue of Frankenstein’s selfish social and individual pursuits, as well as an emblem of the disrupted psychology of the character. The two clash in the novel, and their mutual struggle ends in the Arctic with the destruction of the two, showing that this capitalist civilization itself is the threat to its own existence. She demonstrates that capitalist and progressive mentality of both individual and society produces perversity, disrupting the healthy growth of human psyche and the constituents of Western culture. Finally, through Frankenstein Mary Shelley indicates the catastrophe awaiting mankind.
Mary Shelley merkantilist düzenden kapitalist düzene geçişte önemli değişimlere tanık olmuş bir yazardır. Frankenstein adlı eserinde yazar, kendi toplumsal yükselişini sağlamak amacıyla bir “canavar” yaratarak, Batı’nın ahlak dışı kapitalist zihniyetini temsil eden bir karaktere dönüşen Victor Frankenstein’ın durumunu betimler: yeni sistemin bireyin üzerindeki toplumsal ve psikolojik etkilerini anlatır. Mary Shelley’nin eleştiri oklarının hedefi kapitalizmin bizzat kendisi olup, sistemin aslında kendi kendini yok etme özelliğine sahip olduğunu gösterir. Mary Shelley, çağının kapitalist sistemini eleştirirken, kapitalist kültürün bireyin karakter gelişimini kötü yönde etkilemesinin insanoğlunun vii karşılaşabileceği zorluklardan en önemlisi olduğuna değinir. Romanda yeni kapitalist düzenin üst sınıfına ait bilim insanı Frankenstein, kendi bozuk psikolojisini tatmin ve sosyal yükselişine araç olması için yarattığı o yıkıcı canavarla, Batı paradigmasındaki sosyal ve psikolojik bozulmayı ve bu paradigmanın yaratığı pozitivist bilimsel zekasının ümitsiz kalıntısını temsil eder. Romandaki çatışan tarafların karşılıklı mücadelesi Kutup’ta iki tarafın yok olmasıyla sona erer; Mary Shelley’nin betimlediği yıkım, bu kapitalist medeniyetin aslında kendi varlığına tehdit oluşturduğunu gösterir. Yazar hem bireyin, hem de toplumun sahip olduğu kapitalist ve “ilerlemeci” zihniyetin insan aklının sağlıklı gelişimini ve Batı kültürünün bileşenlerini sekteye uğratarak sapkınlık derecesine ulaştığını anlatır. Son olarak, Frankenstein yoluyla yazar insanoğlunu bekleyen felaketin haberini verir.
