Kolaylık ve Kolaylaştırıcılık Açısından İnfografik Tasarım Süreci Adımları

Abstract

Karmaşık bilgiyi etkili bir biçimde görselleştirme yollarından biri olan infografiklerin tasarım süreci öğrenenlerin içeriği derinlemesine incelemesini, anlamlandırmasını, sözcük ve görüntüleri bir araya getirerek görsel yoğun bir biçimde, büyük resimde bilgilerini paylaşabilmelerini sağlamaktadır. Öğrenenlerin karmaşık bilgiyi görselleştirebilmeleri için öncelikle içeriği çözümlemeleri, çözümledikleri içeriği görsel açıdan inceleyerek görsel tasarım çözümlemesini yaparak infografiğin taslağını oluşturmaları ve ardından dijital ortamda geliştirerek tasarım sürecini tamamlamaları gerekmektedir. Öğrencilerin geçirmesi gereken bu yoğun süreç alt aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamaların öğrenciler tarafından ne düzeyde kolay ya da kolaylaştırıcı olarak nitelendirildiği sürecin alt adımlarının etkililiği ilişkili olup öğrencilerin infografik tasarım süreci çıktılarını etkilemektedir. Bu araştırmanın amacı infografik tasarım süreci adımlarının kolaylık ve kolaylaştırıcılık açısından incelenmesi olup, bu amaçla bir infografik tasarım uygulaması gerçekleştirilmiş ve süreç sonunda katılımcılara araştırmacılar tarafından geliştirilmiş infografik tasarım süreci adımlarını temel alan anket yöneltilmiştir. İnfografik tasarım uygulaması bilişim teknolojileri öğretmen adayları olan 21 üniversite öğrencisinin gönüllü olarak katıldıkları bir atölye çalışmasında gerçekleştirilmiştir. Anket, 5 dereceli ordinal ölçek düzeyinde olup “İnfografik tasarlama sürecinde kolaylıkla yapabildim” (13 madde) ve “infografik tasarım sürecimi kolaylaştırdı” (8 madde) başlıklı iki ayrı bölümden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümünde öğrencilerin infografik tasarım sürecinde infografik tasarım süreci adımlarının kolaylığına ilişkin algılarının belirlenmesine yönelik “rubrikle örnek infografik incelemek”, “veriyi analiz etmek”, “görselleştirme biçimlerine karar vermek”, “ikonları belirlemek”; ikinci bölümünde ise infografik tasarım sürecini desteklemesi amacıyla süreçte yer alan “etkili infografik özellikleri sunusu”, “çevrimiçi hazır araç kullanmak”, “taslak oluşturmak” gibi adımlara yer verilmiştir. Ankete verilen cevaplar, ordinal ölçek düzeyinde olduğu için yüzde, frekans ve medyan değerleri üzerinden analiz edilmiştir. Anketin ilk bölümünde ulaşılan medyan değerlerine göre orta değerin 4 derecesinde, ikinci boyutta ise 4 ve 5 derecelerinde yığılma olduğu belirlenmiştir. İlk boyuta ilişkin anket verileri derece bazında incelendiğinde 2. derecede yığılmanın en fazla %14,3 olduğu, başka bir deyişle öğrencilerin %14,3’ünün bazı adımları diğerlerine gore zor yapabildiklerini belirttikleri görülmektedir. Öğrencilerin %14,3’ü alt açıklamaları oluşturma ve ikonları belirleme, %9,5’i renk paletini oluşturma ve sayfa düzenine karar verme adımlarını diğer adımlara göre daha zor gerçekleştirebildiklerini belirtmişlerdir. İkinci boyuta ilişkin medyan değerleri incelendiğinde orta değerin 5 olduğu rubrikle örnek inceleme, veri üzerinde beyin fırtınası yapma, çevrimiçi hazır araç kullanma, çevrimiçi hazır araçta bulunan şablonlar ve çevrimiçi hazır araçta bulunan ikonlar maddelerinin infografik tasarım sürecini diğer maddelere gore daha çok kolaylık sağladığı; orta değerin 4 olduğu etkili infografik özellikleri sunusu, taslak oluşturma, çevrimiçi hazır araçla ilgili videoları izleme adımlarının diğerlerine gore nispeten kolaylaştırıcılığının düşük olduğu görülmektedir. Öğrencilerin %52,4’ü rubrikle örnek incelemenin, %57,1’I veri üzerinde beyin fırtınası yapmanın, %57,1’I çevrimiçi hazır araç kullanmanın, %61,9’u çevrimiçi hazır aracın içinde şablonların ve ikonların yer alıyor olmasının tasarım sürecini kolaylaştırdığını belirtmişlerdir. Öğrencilerin nispeten zor ya da daha az kolaylaştırdığını belirttiği bu aşamalara ilişkin alınabilecek önlemler ileriye dönük infografik tasarım sürecinin niteliğinin arttırılmasını sağlayabilir. Bu bağlamda öğrencilerin nispeten zor olarak nitelendirdikleri alt açıklama oluşturma, ikon belirleme, renk paleti oluşturma adımlarının alt aşamalara bölünmesi ya da aşamalara renk paleti oluşturma, ikon setlerini tanıma ya da etkili kısa açıklamalar oluşturma gibi ön çalışmalar eklenmesi öğrencilerin bu aşamaları daha kolay yapmalarını sağlayabilir. Etkili infografik özellikleri sunusunun süreci daha çok kolaylaştırabilmesi için tasarım ilkelerinin yer aldığı bu sununun boyut boyut her bir öğrencinin etkin yorum getirip uygulama yapabileceği bir biçimde tasarlanabilir. Taslak oluşturma aşaması dijital tasarım aşamasından ayrı bir aşama olduğu algısını ortadan kaldıracak nitelikte direk çevrimiçi ortamdaki tasarım düzleminde gerçekleştirilecek şekilde aşamalandırılıp planlanabilir. Çevrimiçi aracın kullanımına ilişkin projeksiyonla izlenen videoların, etkileşimli versiyonlarının geliştirilerek öğrencilere ön uygulama olarak sunulması da tasarım sürecini kolaylaştırabilir