Mahmut Esat Bozkurt’un Anayasacılık Perspektifi

Abstract

Hukukçu ve siyasetçi Mahmut Esat Bozkurt, Atatürk’ün önderliğinde Türk Devriminin ve ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli mimarlarından biridir. Bozkurt’un anayasacılık perspektifinin temelini ise Türk Devriminin -onun deyimiyle Türk İhtilalinin- fikir ve ideal yönü olarak tanımlanan, kendisinin de kuramcılarından biri olduğu Kemalizm ideolojisi teşkil eder. Bozkurt, devletin yıkılarak, ulusunun yok olmanın eşiğine geldiği; ardından büyük bir kurtuluş mücadelesi verip dirilerek yeni bir devlet kurduğu, eşine az rastlanır, buhranlı bir dönemde yaşamıştır. Dolayısıyla anayasacılık perspektifini değerlendirirken bu çerçeveden baktığımızda milliyetçilik konusu başta olmak üzere hükümet sistemi, mesleki temsil, tek dereceli seçim sistemi, siyasi partiler, basın özgürlüğü gibi konularda söz konusu sıkıntılı dönemlerin getirmiş olduğu tecrübelerden kaynaklanan tepkisel nitelikli ve kimi çevrelerce aşırı algılanan görüş ve ifadelerinin olduğu görülmektedir. Ancak özellikle adalet hizmetine ilişkin görüş ve eylemlerinin ise hukukçu kimliğinin ön plana çıkarak modern hukuk ilkelerine uygun hatta çağının ilerisinde bir çizgi benimsediği görülmektedir. Devrim, adalete ya da adaletsizliğe tahvili sadece devrimcilerin siyasi ve ahlaki sorumluluğuna bağlı olan “sıfır noktası” olarak tarif edilir. Bu açıdan ise her halükarda Bozkurt’un söz konusu siyasi, ahlaki sorumluluğa sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Lawyer and politician Mahmut Esat Bozkurt, in the leadership of the Atatürk, is one of the most important architects of the Turkish Revolution and Republic of Turkey. The basis of Bozkurt's constitutionalism perspective is the ideology of Kemalism, which is defined as the idea and ideal aspect of the Turkish Revolution and which he is one of his theorists. Bozkurt lived a period in which unusual and troubled. In this period, the state was destroyed and the nation came on the verge of extinction, and then had a great struggle for salvation and resurrected, in the end established a new state. Therefore, when we look from this aspect while evaluating the constitutionalism perspective, it is seen that there are reactive qualities and over perceived opinions and expressions from some of the circles that are related to the issues such as nationalism being in the first place, the government system, occupational representation, single-level election system, political parties, and freedom of the press. However, it is seen that especially the views and actions regarding the justice service come to the fore with its legal identity and adopt a line in line with modern legal principles and even ahead of its age. Revolution is defined as the "zero point", whose bond to justice or injustice depends solely on the political and moral responsibility of the revolutionaries. In this respect, it is understood that Bozkurt has the political and moral responsibility in question.