Teknoloji transfer sözleşmeleri ve Rekabet Hukuku uygulamaları

Abstract

Küreselleşen dünyada teknoloji, toplumların gelişmişlik ve refah seviyelerinin tespitinde belirleyici etkenlerden birini oluşturmaktadır. Teknoloji transferi ise geliştirilen teknolojinin ticari ürün veya sürece dönüştürülmesi, bilgi ve tecrübenin diğer tarafa geçirilmesi olarak tanımlanabilmektedir. Bu çerçevede teknolojinin açık, anlaşılır şekilde aktarılmasının yanı sıra buna ilişkin hukuki düzenlemelerin ayrı önem arzettiği lisans sözleşmesi niteliğine haiz teknoloji transfer sözleşmeleri, ekonomik ilerlemenin sağlanması ve hukuki uygulama şekli açısından önem arzetmektedir. Fikri mülkiyet haklarını konu alan teknoloji transfer sözleşmeleri gayri maddi bir hakkın veya know-how'ın kullanma yetkisinin belirli bir süreliğine, bir bedel karşılığında lisans alana verildiği sözleşmelerdir. Türk Hukukunda "teknoloji transfer anlaşması" ifadesine kavram olarak yer verilerek, tanımının yapıldığı tek mevzuat olan 2008/2 sayılı Teknoloji Transferi Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği'nde teknoloji transfer sözleşmesi, marka hariç sınai mülkiyet hakları, yazılım ve know-how'nın birlikte ya da birbirinden bağımsız olarak lisansının verildiği anlaşmalar olarak ifade edilmektedir. Bu nedenle sınai mülkiyet hakları arasında transfer sözleşmesine en fazla konu olan patent lisans sözleşmeleri, yazılım lisans sözleşmeleri ve know-how sözleşmeleri hukuki incelemesi tezde ayrıntılı olarak yapılmıştır. Fikri ve sınai mülkiyet haklarının herkese karşı ileri sürülebilen mutlak haklar olması sebebiyle doğurdukları tekelci etkinin rekabeti ihlal etmemesi adına buna ilişkin sözleşme ve eylemlerin Rekabet Hukukuna ilişkin düzenlemeler kapsamında kontrolü gerekmektedir. Lisans sözleşlerine ilişkin rekabet kuralları Avrupa Birliği'nin ilgili müktesabadı ile uyumlu olarak 2008/2 sayılı Teknoloji Transferi Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği'nde ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 4 ve 5 inci Maddelerinin Teknoloji Transferi Anlaşmalarına Uygulanmasına dair Kılavuz'da düzenlenmiştir. Tez kapsamında teknoloji transfer sözleşmelerinin sözleşmeler hukuku bağlamında hukuki değerlendirilmesinin yapılmasının yanı sıra, ilgili mevzuat ve Avrupa Birliği uygulamaları çerçevesinde teknoloji transfer sözleşmelerinin rekabet ihlali yarattığı haller, yararlanabileceği blok ve bireysel muafiyet koşulları ve bunun istisnaları Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'da 24.06.2020 tarihinde yapılan değişiklikler de dikkate alınarak ayrıntılı olarak incelenmiştir.

In today's globalized world, technology is one of the distinctive factors for determining level of development and welfare of the society. Technology transfer defines transforming developed technology into a commercial product or process, passing knowledge and experience to another party. In this context, technology transfer agreements have the characteristics of license agreements. Technology transfer agreements play an important role in transfering knowledge in an understandable and explicit way. It is imperative to have technology transfer agreements for the economic growth of a country. The implementation of these agreements majorly depends on the decisions of the competition authority and higher judiciary. Technology transfer agreements deal with the intellectual property rights. These agreements can grant license with a prescribed license fees for certain period of time. First time the 'Technology transfer agreement' is defined in the Turkish legislation, 'Block Exemption Communiqué on the Technology Transfer Agreements, numbered 2008/2'. 'Technology transfer agreement' is defined as such agreements which are subject of license, industrial property rights (excluding trademarks), software and know-how together or separately in this Communiqué. The issues and concerns of patent license agreements, which is generally a subject matter of the technology transfer agreement amongst the industrial property rights, are discussed in the thesis. The thesis also examines the software license agreements and know-how agreements in detail. Intellectual and industrial property rights are absolute rights and that can be asserted against everybody. The agreements or actions which are related to the intellectual and industrial property rights should not violate legal principles of Competition Law by means of the monopolistic effect. The agreements or actions which are related to intellectual and industrial property rights have to control and well regulated through the principles of Competition Law. The Competition rules for license agreements are regulated in the Block Exemption Communiqué on the Technology Transfer Agreements and in the Guideline on the Application of Articles 4 and 5 of the 'Act on the Protection of Competition' numbered 4054, it is also in accordance with the relevant legal principles of the European Union. The thesis focused on the legal evaluation of technology transfer agreements in the context of law of Contracts. Along with this the anticompetitive effects, block and individual exemptions, conditions of technology transfer agreements are well studied within the framework of the relevant national legislations and the European Union's practices and settled principles of law.