Ankara'daki ilk alışveriş merkezi (AVM) örneklerinin kültür mirası bağlamında incelenmesi: Atakule ve Karum

Abstract

Yerleşik hayata geçildiğinden beri insanların gündelik ihtiyaçlarını karşılamak üzere kamusal alan içerisinde belirli sınırlı alanları olan korunaklı alışveriş mekânları var olmuştur. Diğer yandan, yirminci yüzyıl ile teknolojik gelişmeler ve modern yaşama geçiş, mimarlık pratiğini etkilemiş; yapılar, form, işlev, malzeme ve yapım teknolojisi bakımından farklılıklar göstermeye başlamıştır. Bu gelişmeler ışığında alışveriş ihtiyacının giderilmesine yönelik, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Alışveriş Merkezi (AVM) yapıları belirmiştir. Alışveriş Merkezleri, gelişmiş yapım teknolojilerinin kullanıldığı, her çeşit perakende satış mekanını içinde barındıran, sosyal ve kültürel alanların da bulunduğu, kentten kopuk kapalı bir mekânsal organizasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonraki küresel yaşam biçimini ve tüketim alışkanlıklarını yansıtan Alışveriş Merkezi (AVM) yapı tipolojisinin Türkiye'deki ilk örneklerinden olan Atakule ve Karum ele alınmıştır. Bu iki yapı, yirminci yüzyıl mimarlık mirasının korunması bağlamında incelenerek koruma değerleri ortaya konulmuş, sorunları tespit edilerek kültürel miras kapsamında geleceğe aktarılabilmeleri için çözüm önerileri sunulmuştur.

Since the settled life, there have been sheltered shopping spaces within the certain limited areas in public spaces to meet the daily needs of people. On the other hand, with the start of the twentieth century, technological developments and the transition to modern life have affected the architectural practice. Thereafter, architecture has begun to show differences in terms of form, function, material, and construction technology. In the light of these developments, a new building typology called shopping malls have emerged since the second half of the twentieth century to meet the need for shopping. Shopping malls, where advanced construction technologies are used, appear as a closed spatial organization, disconnected from the city life and consisting of retail along with social and cultural areas. Atakule and Karum, which are the first examples Turkey of the shopping mall building typology reflecting the global lifestyle and consumption habits after the second half of the twentieth century, are taken into consideration in this study. The conservation values and problems of these two malls were analyzed in the context of the conservation of the twentieth century architectural heritage and conservation proposals were made so that they could be transferred to the next generations.