Uluslararası hukukta kuvvet kullanma yasağı

Abstract

Uluslararası ilişkilerde tarihin eski dönemlerinden beri devletler tarafından bir hak olarak görülen kuvvete başvurma, Milletler Cemiyeti Misakı ve Briand-Kellog Paktı ile yasaklanmaya çalışılmış olsa da, bu konuda başarı sağlanamamıştır. Birleşmiş Milletler Antlaşması‟nın 2.maddesinin 4.fıkrası ile, devletlerin uluslararası ilişkilerinde kuvvet kullanması yasaklanmış ve bu yasak jus cogens bir niteliğe kavuşmuştur. Aynı şekilde söz konusu düzenleme, evrensel nitelikli bir örf ve adet hukuku kuralının oluşumuna da kaynaklık etmiştir. Böylece kuvvet kullanma yasağı, sadece BM‟e üye olan devletler için değil, BM’e üye olmayan devletler için de geçerli bir yasak haline gelmiştir. BM Andlaşması ile kuvvet kullanma yasağının istisnalarına da yer verilmiştir. Bunlar, meşru müdafaa ve Güvenlik Konseyi kararı ile kuvvet kullanmadır. Devletlere bir hak olarak tanınan meşru müdafaa, sadece silahlı saldırının gerçekleşmesi durumunda kullanılabilir. Uluslararası barış ve güvenliğin tehlikeye düşmesi durumunda ise Güvenlik Konseyi, BM Antlaşması’nın VII. bölümü ile kendisine verilen yetkiyi kullanarak, devletlere kuvvet kullanma yetkisi verebilir. Uluslararası alanda yaşanan birçok olayda, devletlerin yasağa rağmen kuvvet kullanma yoluna gittikleri ve kuvvet kullanma fiillerini de meşru müdafaa hakkı bağlamında izah ettikleri görülmektedir. BM Güvenlik Konseyi ise, özellikle yapısından kaynaklanan nedenlerle, bu olaylardan bazıları hakkında karar alabilmiş, bazıları hakkında ise karar alma mekanizmalarını işletememiştir. Özellikle 2003 yılında yaşanan Irak Savaşı, BM’in uluslararası barış ve güvenliği sağlama misyonuna önemli ölçüde zarar vermiştir. Hatta uluslararası camianın ilişkilerinin düzenlemesinde, BM’in etkili bir güç olup olmadığı hususundaki tartışmalar zirve noktaya ulaşmıştır.

Resort to force, which seen as a right in international relations by states from early ages, had been tried to be prohibited with the League of Nations and Briand-Kellog Pact, but it could not be successful in this regard. The United Nations Charter Article 2(4) prohibited use of force in international relations and this prohibition had gained a qualification of jus cogens. In the same way, this arrangement had caused to create a customary international law. So, use of force has become a ban not only for United Nations member states, but also United Nations non-member states. vii In the United Nations Charter, there are exceptions to prohibition on the use of force. States has self-defense as a right and they can use this right only when they encounter with an armed attack. Security Council can give authority to States for resort to force by using his authority, which originate from United Nations Charter Chapter VII, when international peace and security drops in danger. In a lot of events which occured in international releations, States resorted to force against other States despite of prohibition on the use of force and they explained this situation as a self-defense. Security Council, took a decision for some events, but didn‟t operate decision-makers for some events. Especially 2003 Iraq War damaged great harm to his protection international peace and security task. Moreover, in organizing international relations among States, discussion about whether United Nations have an effective power or not reached at its peak.