I¸c Mekˆanda Kullanılan Yapay Aydınlatmanın Kullanıcı A¸cısından Etkileri

Abstract

Mekˆan en geni¸s anlamda; insanın bir amaca y¨onelik olarak do˘gal ¸cevrede ger¸cekle¸stirdi˘gi bir sınırlama, yapay bir de˘gi¸sim, sosyal ¨org¨utlenmenin ifadesi olan bir kurgulamadır. Tasarlanan mekˆan, zihinde yaratılan kavramı fonksiyonel ve simgesel olarak dı¸sa yansıtan bir kabuk olarak da de˘gerlendirilmektedir. Mekˆan kavramı renk, doku, malzeme gibi ¨o˘gelerinin biraraya getirilmesi ve mekˆana uygulanması sonucunda kullanıcısıyla birlikte kimlik kazanır. Mekˆan kurgusundaki ¨onemli ¨o˘gelerden biri de aydınlatmadır. Sanayile¸smi¸s toplumlarda, g¨un ge¸ctik¸ce i¸c mekˆanlarda ge¸cirilen ya¸sam s¨uresi uzamakta; buna ba˘glı olarak da yapay ı¸sı˘ga duyulan ihtiya¸c artmaktadır. Son yıllarda i¸c mimarlıkta kullanılan yapay aydınlatma; mekˆan i¸cin belirleyici, vurgulayıcı, sınırlayıcı, ¨u¸c boyutlulu˘gun algılanmasını sa˘glayan y¨onleri ile g¨u¸cl¨u bir anlatım aracı olma niteli˘gi kazanmı¸stır. Bu bakımdan aydınlatmanın, mekˆansal ¨ozellikleri algılatmada, hatırlatmada b¨uy¨uk ¨onemi vardır. Kullanıcı, mekˆanın bi¸cimine ve mekˆana alınan ı¸sı˘gın, kullanılan aydınlatma sisteminin ¨ozelliklerine ba˘glı olarak mekˆanı anlamlandırmaktadır. G¨orsel konfor ¸sartlarını yerine getirerek g¨ormeyi ger¸cekle¸stirmek i¸cin gereken aydınlatmanın, kullanıcı ¨uzerinde bilinen etkileri yanında g¨orsel olmayan etkileri de yadsınamayacak kadar fazladır. Mimari aydınlatmanın g¨orsel olmayan etkilerini bilerek olu¸sturulan tasarımlar, zamanının b¨uy¨uk bir kısmını kapalı mekˆanlarda ve yapay ı¸sık altında ge¸ciren ki¸silerin g¨orsel performansları yanında mekˆan algılarını ve psikolojilerini de etkileyecektir. Bu nedenle aydınlatma tasarımın bir par¸cası olarak kabul edilerek; konunun multidisipliner bir ¸sekilde ele alınması gerekmektedir. Bu ¸calı¸smada, i¸c mimarlıkta kullanılan yapay aydınlatmanın kullanıcı ¨uzerindeki g¨orsel olmayan etkilerine ve mekˆan kavramına etkisine dikkat ¸cekmek hedeflenmektedir.